Diabetes (suikerziekte)

Klachten

Je lichaam gebruikt suiker uit je bloed als brandstof. Wanneer je te weinig insuline aanmaakt in je lichaam of wanneer je lichaam minder gevoelig wordt voor de beschikbare insuline gaat je lichaam geen of onvoldoende suiker opnemen uit je bloed waardoor er te veel suiker in je bloed blijft. Wanneer je bloedsuiker lange tijd te hoog blijft, kan dit schade veroorzaken aan je bloedvaten en op lange termijn leiden tot complicaties aan de ogen, nieren en voeten.

Er bestaan 2 types diabetes.

• Type 1-diabetes is de vorm die vaak al op jonge leeftijd ontstaat en waarbij je lichaam zeer weinig of zelfs geen insuline aanmaakt. Hierbij is het bijna altijd nodig om insuline toe te dienen via injecties of een insulinepomp.
• Type 2-diabetes komt veel meer voor dan type 1-diabetes. Deze vorm van diabetes treedt meestal op bij ouderen. Het ontstaat enerzijds doordat het lichaam geleidelijk minder insuline aanmaakt en anderzijds doordat het lichaam de beschikbare insuline niet meer optimaal kan benutten.

Bij diabetes type 1 krijg je al snel duidelijke klachten zoals:

• Een droge mond
• Veel dorst
• Veel plassen
• Vermageren
• Moe
• Wazig zicht

Bij diabetes type 2 kan het een lange tijd duren voordat je klachten krijgt. Herhaalde blaasontstekingen en jeuk aan de schaamlippen bij vrouwen of ontstekingen van de eikel bij mannen, kunnen een eerste teken zijn. Na verloop van tijd zien we bij diabetes type 2 dezelfde symptomen zoals bij diabetes type 1 (dorst, veel plassen, vermoeidheid).  Volgende klachten kunnen ook voorkomen:

• Slechter zicht
• Pijn en tintelingen in armen en benen
• Andere sensatie aan de voeten en bij het lopen
• Wondjes die niet goed genezen

Oorzaken

• Bij type 1-diabetes gaat je eigen afweersysteem ervoor zorgen dat je eigen lichaam onvoldoende insuline gaat aanmaken. Erfelijkheid speelt in deze vorm van diabetes een rol. Bij type 1-diabetes is een gezonde levensstijl ook belangrijk in de opvolging van de aandoening maar is het niet de oorzaak.
• Type 2-diabetes wordt veroorzaakt door een ongezonde levensstijl en overgewicht maar ook erfelijkheid en afkomst kunnen een rol spelen. Daarom gaat men hier ook eerst inzetten op het verbeteren van de levensstijl.

Wanneer zeker naar de dokter?

Als je één of meerdere alarmsymptomen hebt:

• Uitdroging
• Bewustzijnsverlies
• Coma

Als je symptomen van acidose (verzuring van het bloed) hebt:

• Uitdroging
• Buik- en spierpijn
• Misselijkheid en/of braken
• Een abnormale ademhaling
• Een zoetruikende adem (acetongeur)
• Verwijde pupillen
• Een wazig zicht
• Temperatuur- of bloeddrukdaling
• Onrustig, verward of een futloos gevoel

Als je je bloedsuikerspiegel niet onder controle krijgt en/of regelmatig last hebt van een hypoglykemie.

Hypoglykemie:

• Wanneer het suikergehalte in je bloed te laag is spreken we van hypoglycemie. Een hypoglykemie kan voorkomen worden door (zelf) meting van de bloedsuikerspiegel (via een vingerprik) en aanpassing van de medicatie in functie van de maaltijden en andere elementen zoals lichaamsbeweging of fysieke inspanningen die je niet gewoon bent en waarbij je meer energie dan normaal verbruikt.
• Sommige andere geneesmiddelen kunnen in combinatie met een geneesmiddel tegen diabetes de kans op een hypoglykemie verhogen. Bespreek altijd alle medicatie die je gebruikt met je arts en apotheker. Diëten en alcoholmisbruik kunnen ook leiden tot een hypoglykemie.
• De klachten bij een hypoglykemie zijn divers en kunnen verschillen van persoon tot persoon. Hoofdpijn, een hongergevoel, zweten, bleekheid, beven, zwakheid, duizeligheid, hartkloppingen en wazig zien kunnen tekenen zijn van een hypoglykemie. Bij ernstigere vormen van hypoglykemie kan er ook sprake zijn van concentratie-, spraakstoornissen, verwardheid, agressiviteit, gezichtsstoornissen, slaperigheid, een veranderd bewustzijn en zelfs coma.
• Wanneer je denkt dat je een hypoglykemie hebt is het belangrijk om je bloedsuikerspiegel te controleren. Wanneer deze lager is dan 70 mg/dl is er inderdaad sprake van hypoglykemie.

Neem onmiddellijk snelle suikers:

• 4 à 5 tabletten druivensuiker
• 3 à 4 suikerklontjes (bij voorkeur opgelost in wat vloeistof)
• of drink een klein glas suikerhoudende drank (geen lightproducten) of vruchtensap

Neem na een kwartier ook iets van trage suikers in onder de vorm van een kleine snack:

• Boterham
• Koek (type Evergreen, Grany, ..)
• Of een stuk fruit

Meet je bloedsuikerspiegel na een kwartier opnieuw als het mogelijk is. Als deze nog voldoende gestegen is kan je nog een keer snelle suikers innemen in plaats van trage suikers. Neem ook onmiddellijk snelle suikers in, ook als je je bloedsuikerspiegel niet kan controleren omdat je je te slecht voelt of je bijvoorbeeld je glucosemeter niet bij je hebt en verwittig iemand uit je omgeving.

• Wanneer je diabetes hebt is het dus altijd verstandig om iets van snelwerkende suiker en/of een snack bij de hand te hebben. Omdat alcohol ook aanleiding kan geven tot een hypoglykemie is het belangrijk je inname te beperken of zeker te combineren met voedsel.
• Informeer je omgeving over wat ze kunnen doen als je een hypoglykemie hebt en dat ze geen suiker of drank mogen toedienen als je bewusteloos bent.
• Het is belangrijk om steeds de oorzaak van een hypoglykemie te achterhalen om dit in de toekomst te voorkomen. Bespreek met je arts doorgemaakte hypo’s en de omstandigheden waarin ze voorkwamen.

Behandeling

Diabetes of suikerziekte behandelen is vooral belangrijk om complicaties zoals hart- en vaataandoeningen te voorkomen. Een hoge bloeddruk (hypertensie), roken, te hoge cholesterolwaarden (hypercholesterolemie), overgewicht (obesitas) en een ongezonde levensstijl zijn ook risicofactoren voor hart- en vaatziekten.

Je dokter gaat in je bloed de HbA1c-waarde opvolgen. Deze geeft een goed beeld van het verloop van je diabetes.

Bij type 1-diabetes is behandeling met insuline noodzakelijk.

Bij type 2-diabetes gaat men in eerste instantie proberen de bloedsuikerspiegel onder controle te krijgen door aanpassingen van de levensstijl. Hierbij wordt ingezet op gezondere voeding, gewichtsverlies, stoppen met roken, verminderen van stress en bevorderen van een goede nachtrust en lichaamsbeweging. Wanneer het aanpassen van de levensstijl niet voldoende is, zal men klassiek starten met 1 geneesmiddel. Wanneer dit nog niet het gewenste effect heeft, kan men ook een combinatie van 2 of meerdere geneesmiddelen gebruiken. Als laatste stap zal je arts kiezen voor injecties met insuline of GLP-1 analogen.

Er bestaan verschillende soorten geneesmiddelen tegen diabetes:

• Insuline
  • Ultrasnelwerkende insuline analogen (insuline glulisine, insuline aspart, insuline lispro)
  • Snelwerkende insulines (insuline)
  • Insulines met intermediaire werkingsduur (insuline-isofaan)
  • Langwerkende insuline-analogen (insuline glargine, insuline detemir, insuline degludec)
  • Combinatiepreparaten van humane insulins (insuline + insuline-isofaan)
  • Combinatiepreparaten met een ultrasnelwerkend insuline-analoog (insuline lispro + insuline lispro, protamine, insuline aspart + insuline aspart, protamine)
• Metformine
• Hypoglykemiërende sulfamiden (Glibenclamide, Gliclazide, Glimepiride, en Gliquidon)
• Gliniden (Repaglinide)
• Glitazonen (Pioglitazon)
• GLP-1-analogen (incretinemimetica) (Dulaglutide, Exenatide, Liraglutide, Lixisenatide en Semaglutide)
• Gliptinen (DPP-4 inhibitoren) (Alogliptine, Linagliptine, Saxagliptine, Sitagliptine en Vildagliptine)
• Gliflozinen (SGLT2-inhibitoren) (Canagliflozine, Dapagliflozine, Empagliflozine en Ertugliflozine)
• Acarbose
• Combinatiepreparaten
  • Gliflozine + gliptine (ertugliflozine + sitagliptine)
  • Gliflozine + metformine (ertugliflozine + metformine, empagliflozine + metformine, dapagliflozine + metformine)
  • Gliptine + metformine (vildagliptine + metformine, sitagliptine + metformine, linagliptine + metformine, saxagliptine + metformine, alogliptine + metformine)
  • Insuline + GLP-1-analoog (incretinemimeticum) (insuline degludec + liraglutide)

Kinderen

Contacteer zeker je arts als je vermoedt dat je kindje diabetes type 1 heeft. Wanneer diabetes type 1 is vastgesteld bij je kindje, zal je arts medicatie opstarten. Bij vragen hieromtrent neem je best altijd contact op met je arts of apotheker.

Zwangerschap en borstvoeding

Als je diabetes hebt en zwanger wil worden is het belangrijk dat je dit al vóór je zwangerschap bespreekt met je arts. Voor een goede ontwikkeling van je kindje is het belangrijk dat je suikerspiegel optimaal is tijdens je zwangerschap. Hiervoor dient vaak de medicatie vóór de zwangerschap al aangepast en geoptimaliseerd te worden. In het begin van de zwangerschap is de nood aan insuline vaak wat lager maar deze neemt nadien terug toe tijdens de zwangerschap. Daarom is het belangrijk je gedurende je volledige zwangerschap goed te laten opvolgen door je arts zodat de medicatie kan aangepast worden indien nodig.

Zwangerschapsdiabetes is een vorm van diabetes die tijdens de tweede helft van de zwangerschap kan ontstaan. Wanneer je dit krijgt kan het aanpassen van je levensstijl voldoende zijn maar soms is ook medicatie noodzakelijk.

Tijdens de borstvoeding moet rekening gehouden worden met het feit dat sommige geneesmiddelen via de moedermelk ongewenst effecten kunnen veroorzaken bij het kind. Metformine en insuline kunnen gebruikt worden tijdens de borstvoeding. Bespreek dit steeds met je arts en apotheker.

Veelgestelde vragen (FAQ)

© APB 2024 Verantwoordelijke uitgever: Nicolas Echement