Apenpokken: moeten we ons zorgen maken?

Apenpokken is een ziekte die lijkt op waterpokken (ook windpokken genoemd). We spreken hier van een zoönose, want de ziekte kan overgaan van dieren op mensen. Ze werd voor het eerst vastgesteld bij apen, in 1958 in Kopenhagen. Maar eigenlijk is de naam nogal slecht gekozen – de WHO wil de ziekte trouwens anders gaan noemen – want apenpokken zou eerder afkomstig zijn van kleine knaagdieren zoals wilde eekhoorns in palmplantages en prairiehonden. Pas in 1970 is bij de mens het eerste geval vastgesteld.

Om welke ziekte gaat het eigenlijk? Hoe kunnen we ze herkennen? Wat moeten we doen als we symptomen vaststellen? En moeten we bang zijn voor een nieuwe pandemie?

De naam roept ook het spookbeeld op van de pokken, de ziekte die eeuwenlang de bevolking decimeerde tot ze in 1980 als eerste en enige werd uitgeroeid op aarde, vooral dankzij massale vaccinatiecampagnes. Men denkt trouwens dat mensen boven de vijftig jaar die zijn ingeënt tegen pokken, ook in zekere mate beschermd zijn tegen apenpokken.

Apenpokken lijkt aanvankelijk wat op griep, gevolgd door een etterende huiduitslag. Van de 16.000 bevestigde gevallen die de WHO tot nog toe heeft geteld, zijn er vijf overlijdens gemeld. In ons land zijn er momenteel 311 bevestigde gevallen.

Voor zover we weten, wordt de ziekte op drie manieren overgedragen:

• door contact met de besmette huid,
• door ademhalingsdruppels (spuug, niezen, …)
• door contact met de omgeving van de zieke (linnengoed, vaatwerk, …).

In de media was er heel wat te doen over de overdracht tussen mannen die seks hebben met mannen. Maar apenpokken is geen SOA. Het is het nauwe contact dat verantwoordelijk is voor de overdracht. Opgelet voor stigmatisering! Iedereen kan deze ziekte oplopen.

Hoe apenpokken herkennen?

Apenpokken veroorzaakt eerst een griepachtige toestand: koorts, vermoeidheid, onpasselijkheid, pijn en spierpijn.

Daarna volgt de huiduitslag. Die komt vaak eerst voor op het gezicht en daarna op de handpalmen en de voetzolen en kan zich verder uitbreiden over het hele lichaam. De blaasjes ontwikkelen zich in vijf stadia: platte vlekjes, bultjes, blaasjes met helder vocht, blaasjes met etter en korstjes. De korstjes vallen meestal na drie weken af. Vanaf dat moment is de betrokken persoon niet meer besmettelijk.

Enkel een PCR-test kan de aanwezigheid van deze ziekte bevestigen. Als je symptomen hebt, maak dan een afspraak voor een test bij jouw arts. Draag een chirurgisch mondmasker om te vermijden dat je andere personen besmet. Houd je handen schoon en bedek de huiduitslag.

Indien je apenpokken hebt, zal je in afzondering moeten gaan en nauwe contacten moeten vermijden tot je volledig genezen bent, dat wil zeggen tot de korstjes zijn afgevallen. Vermijd alle onbeschermd seksueel contact. Verder kan je je huisdier ook beter bij iemand anders onderbrengen, om het niet te besmetten.

Apenpokken: de volgende pandemie?

Al in 2005 werden gevallen van apenpokken vastgesteld in Congo, waar sindsdien een duizendtal gevallen per jaar worden geteld. Die epidemieën blijven echter beperkt in de ruimte, wat laat vermoeden dat de ziekte zich niet zo gemakkelijk verspreidt. Er werden ook al gevallen gemeld in de VS in 2003 en in het Verenigd Koninkrijk in 2018.

De ziekte blijft goedaardig, want zij geneest spontaan op enkele weken tijd. Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, kinderen en zwangere vrouwen kunnen zich ernstiger vormen ontwikkelen. Voorlopig meent de WHO niet dat het nodig is om massaal te vaccineren. De Europese Unie heeft echter wel al 110.000 doses vaccin tegen de ziekte aangekocht. België heeft daarvan 3.040 dosissen ontvangen. Sommige mensen met een verzwakt immuunsysteem en ook kinderen kunnen worden gevaccineerd als zij nauwe contacten hebben met besmette personen. De beslissing wordt van geval tot geval bekeken en daarbij worden de voor- en nadelen van vaccinatie tegen elkaar afgewogen.

Kortom, er is geen reden tot ongerustheid. Neem bij twijfel of vragen zeker contact op met je arts.

Raadpleeg de website van het Agentschap Zorg & Gezondheid voor meer informatie.